Inleiding
De diefstal
De eerste ontsnapping
De tweede ontsnapping
Gevangene in Dalenbroek
Verhoor en terechtstelling
Epiloog
Inleiding
Dit verslag bestaat grotendeels uit de weergave van de processtukken die in de archieven bewaard zijn gebleven. Vele zijn via internet toegangkelijk en waar dat het geval is hebt ik een link bijgevoegd zodat men via Wifi ook zelf de betreffende akte kan raadplegen.
Het Nederlands van 1750 is anders dan onze huidige taal. Om het lezen te vergemakkelijken heb ik hier en daar een kleine aanpassing gedaan. Bijvoorbeeld gebruikt men voor “linnen” ook soms het woord “linde”, dat heb ik dan vervangen door linnen. Of men schrijft “doen” als wij “toen” gebruiken. Ook is de zinsbouw anders, hier en daar heb ik woord [hij] toegevoegd om de zin beter te laten lopen. Een aantal woorden worden nu niet meer gebruikt, daarvoor voeg ik hier een woordenlijst toe en geef ik soms ter plekke nog een “vertaling”.
| annoteren | aantekenen, noteren |
| apparentie | waarschijnlijkheid |
| apprehenderen | gevangen zetten |
| apprehensie | gevangenneming, gevangenschap |
| aufugeren | verdwijnen, ontsnappen |
| authoriseren | machtigen, toestaan |
| blijk, blijkerije, bleijk | bleek (waar de was gebleekt wordt) |
| cesseren | vervallen, ophouden |
| cinseer, cinsere | eerlijke |
| condescenderen | toegeven, zich schikken in |
| condigne straffe | gepaste straf |
| confessie | bekentenis |
| consenteren | goedkeuren, inwilgen, toestemmen |
| costumen | gewoonterecht |
| de post | in tweede instantie, naderhand |
| declatoir | verklaring |
| decreteren | afkondigen, beslissen, besluiten |
| deponent | persoon die verklaring aflegt |
| devoiren | moeite |
| drossaard, drossard | ambtenaar belast met gerechtelijke taken en het handhaven van de openbare orde |
| emportantie | belangrijkheid |
| evadeeren | ontsnappen |
| examen | verhoor, ondervraging |
| examinatie | onderzoek |
| examineren | onderzoeken ondervragen, |
| executeren | uitvoeren |
| extraderen | uitleveren |
| geresolveert | vastbesloten |
| impenderen | kosten maken, geld uitgeven |
| institueren | instellen |
| lijwaat | kleed, stuk linnen |
| persisteren | bij zijn verklaring blijven |
| praelecture, prelecture | voorlezing |
| reclameren | aanspraak maken op, terugvorderen |
| requeste | verzoekschrift (nul op request!) |
| requirant | vragende persoon, eiser |
| responsive | op schrift gesteld antwoord |
| reverentie | eerbetuiging |
| rijs, reijs | keer, reis |
| scholtis, schout | ambtenaar belast met gerechtelijke taken en het handhaven van de openbare orde. |
Adriaan, de hoofdpersoon in dit drama, is geboren in 1728 in Boxtel als oudste zoon van Aert Santegoets en Hubertina van Mierlo. In 1749 trouwt hij in Boxtel als 21-jarige met met Adriana van de Mosselaer. Dat is ongebruikelijk jong. In september 1750 wordt een zoon geboren maar die overlijdt binnen een maand. In februari 1752 volgt dochter Wilhelma. Het gezin leeft in grote armoede, hetgeen mogelijk de reden was van de diefstal die gepleegd is.